اسم محرم و دهه اول که می آید. شما هم یاد دسته های سینه زنی می افتید و بوی اسپند و علم کشی و شلوغی یک هیئت که می آیند توی خیابان و تا شام غریبان عزای امام حسین (ع) و اهل بیتش را برگزار می کنند و نذری می دهند و این 10 شب را سیاه پوش می شوند؟ تصویر ذهنی شما هم از نذری های شب های محرم یک پرس قیمه و قرمه سبزی هیئتی در ظرف های یکبار مصرف است و چای دارچینی که ممکن است در خیابان ها با خرما و قند و نهایتا حلوا پخش شود؟ تصویر ذهنی شما هم از 10 شب اول محرم برمی گردد به هیئت های شلوغی که ردیف به ردیف آدم نشسته و صدای همهمه و گریه های بچه ها به خصوص در قست زنانه اجازه نمی دهد تا با خیال راحت صدای روضه خوان را بشنوید و یک دل سیر گریه کنید؟

به نقل از مجله اینترنتی برترین ها؛ حالا ممکن است بعد از خواندن این گزارش تصورتان نسبت به هیئت ها و نوع نذری ها عوض شود و تصویر دیگری جایگزین آن شود، تصویری که مربوط می شود به محله های بالای شهر تهران و هیئت هایی که نه تمام 10 شب اما در چند شب خاص نذری های جالبی می دهند.

1. هیئت ویژه

شام شب هیئت

ظهر عاشورا، شام غریبان و سوم امام سه شبی هستند که یک هیئت در حوالی خیابان پاسداران نذری پخش می کند. اگر از اهالی این محل باشید حتما وصف نوع غذاهایی که در این شب پخش می شود را شنیده اید؛ غذاهای نامتعارف مثل میگو سوخاری و البته با کیفیت بالا. هیئتی که برای این سه شب پول زیادی خرج می کند و گفته می شود علی دایی هم یکی از بانیان این هیئت است. البته وقتی این مسئله را با دختر بانی اصلی هیئت مطرح می کنیم، آن را نه تایید می کند و نه تکذیب اما به دیگر سوالات ما پاسخ می دهد تا بدانیم چرا این هیئت این سبک نذری را انتخاب کرده و آیا در دیگر مناطق تهران هم نذری پخش می کند یا نه. طبق گفته های او، از حدود 20 سال پیش این هیئت راه اندازی شده است.

اوایل تمام 10 شب محرم نذری می دادند اما کم کم تبدیل به سه شب شد. چیزی که این هیئت را معروف کرده، نه غذاهای خاص که بیشتر به دلیل مداحان مشهور و روضه خوان هایی است که به اینجا می آیند. همین دلیل هم باعث شده تا در قسمت مردانه از همه تهران و به خصوص شرق تهران پا به این هیئت بگذارند و معمولا هم چندین سال است که پای ثابت این هیئت شده اند.

غذاهای این سه شب که یکی از ویژگی های اصلی هیئت خیابان پاسداران محسوب می شود از رستوران فارسی گرفته می شود و منو روز رستوران مشخص می کند که نذری هر شب چه غذایی باشد. به همین دلیل، هم کیفیت غذا بالاست و هم نوع غذاهایی که توزیع می شود، متنوع است. میگو سوخاری، کباب چنجه و کباب برگ غذاهایی بودند که سال گذشته بین عزاداران پخش شد.

در کنار غذای اصلی یک بسته که شامل سالاد، ماست، زیتون، ژله یا کارامل و نوشابه است هم به عزاداران داده می شود. البته این هیئت در قسمت خانم ها تنها برای فامیل مراسم برگزار می کند اما قسمت مردانه عزاداری مفصل و کاملی دارد که ورود برای عموم آزاد است.

بانیان این هیئت غیر از سه شب مفصلی که در خیابان های بالای شهر تهران برگزار می کنند، دو گا هم در ظهر عاشورا در خیابان 15 خرداد قربانی می کنند و گوشت آن را بین نیازمندانی که از قبل شناسایی شده و البته اهالی همان محل توزیع می کنند و اینطور نیست که صرف نذری در خیابان های شمال شهر تهران باقی بماند.

گفته می شود بازیگران و افراد مشهور به این هیئت می آیند و اتفاقا همین مسئله یکی از دغدغه های بانیان هیئت است که مردم برای دیدن افراد مشهور پا به این هیئت نگذارند و صرف عزای امام حسین (ع) دغدغه اصلی عزاداران باشد.

خود بانیان هیئت تجربه حضور در هیئت های مرکز شهر را داشته اند و تفاوتی بین هیئت خود و هیئت های دیگر قائل نمی شوند و معتقدند هر کسی در حد توان خود برای عزاداری امام حسین (ع) کاری انجام می دهد و نباید با نوع غذا یا مداحانی که به یک هیئت می آیند، ارزش آن سنجیده شود.

2. پولدارها کجا خرج می دهند؟

سوپرمیلیاردرها

آدم های مهم و به خصوص پولدار همیشه مرکز توجه بوده اند. همین اتفاق در محرم و هیئت هایی که ممکن است این افراد بانی آن باشند، جالب توجه است. اینکه مثلا علی پروین در این شب ها کجا خرج می دهد و بانی چه هیئتی است یا علی دایی چه شب هایی و کجای تهران خرج می دهد، جالب توجه بوده. حالا در کنار این اسامی مشهور به برخی اسم ها می رسیم که این روزها به عنوان سوپرمیلیاردرهای ایران شناخته می شوند.

علی انصاری، رئیس بانک آینده و رئیس اتحادیه مبل ایران این روزها جزو پنج مرد پولدار ایران شناخته شده است، کسی که در تمام 10 شب محرم در مسجدی در خیابان ولیعصر (بالاتر از پارک وی) نذری می دهد. این مسجد را که خود انصاری ها ساخته اند، تنها مسجد اطراف خیابان ولیعصر است که به سبک مساجد مدینه ساخته شده و جلوه خاصی به این خیابان داده است. تمام 10 شب اول محرم علی انصاری به همراه برادرانش از عزاداران امام حسین (ع) در این مسجد میزبانی می کنند.

3. صف نذری

صفی برای نذری

یک پرس چلوکباب با برنج ایرانی و گوشت راسته گوسفندی به همراه یک پکیج همراه که شامل دسر و کارامل، نوشابه پپسی یا رانی، آدامس، ماست و سماغ داده می شود، یکی از نذری های خیابان شهر آراست که بین 800 نفر توزیع می شود. البته 200 پرس هم برای فامیل در نظر گرفته می شود. برای این نذری ظهر تاسوعا، مردم در خیابان های اطراف صف می کشند که آن هم خودش صفایی دارد تا از این نذری خاص که خرج زیادی برای آن شده است، استفاده کنند. خرجی که برای یک ظهر تاسوعا با چنین کیفیتی می شود، ممکن است با پنج شب نذری یک غذای معمولی برابر باشد.

4. نوشیدنی های غیرمتعارف

چایی و بیشتر از چایی

فکر چای خوردن در خیابان های بالای شهر را از ذهن تان دور کنید. اینکه در بین دسته های سینه زنی شربت آبلیمو پخش شود یا به دلیل سردی هوا شیرکاکائو نذری دهند لااقل مربوط به خیابان های معمولی شهر تهران است. سال گذشته در شب عاشورا در میدان محسنی رانی توزیع می شد. البته این رانی به همراه یک پکیج کامل از کیک و بسته های خوراکی دیگر در بین مردم پخش شد و به دست عزاداران امام حسین (ع) رسید.

به هرحال مهم این است که عزاداران امام حسین (ع) وقتی برای سینه زنی و علم کشی به خیابان ها می آیند، گلویی تازه کنند و پذیرایی شوند. اصلا هم مهم نیست که این پذیرایی با رانی های 1200 تومانی باشد یا شربت های معمولی.

5. ظهر عاشورا

نیاوران، چنجه های ظهر عاشورا

در خیابان نیاوران هم هیئتی هست که ظهر عاشورا نذری می دهد. این نذری هم متفاوت است. هیئتی که غذاهایش را بین اهالی محل هم پخش می کند و به مردم کوچه و خیابان می دهد. یک پرس کباب چنجه ظهر عاشورای این هیئت است. جالب اینجاست با وجود چنین نذرهایی کسی دم در خانه برای گرفتن غذا صف نمی ایستد و همسایه ها وقتی زنگ در خانه شان زده می شود، متوجه می شوند که باید غذای ظهر عاشورای خودشان را تحویل بگیرند.

حال و هوای روضه های زنانه در نقاط مختلف تهران

روضه های زنانه هم جدای از شب های محرم رونق زیادی دارد. این روضه ها معمولا در روز برگزار می شود. این روضه ها در بالای شهر و پایین شهر تفاوت عمده ای دارند. معمولا در جاهای مختلف روضه ها از ساعت 3 ظهر شروع می شود و تا اذان مغرب ادامه دارد. پذیرایی چای و خرماست و در روز عاشورا غذای نذری می دهند.

بچه ها از اعضای ثابت این روضه ها هستند که همراه مادرهایشان به این مجالس می آیند. در یکی از شهرهای اطراف ورامین هم قاعده و قانون جالبی در مورد مجالس روضه زنان حکمفرماست. به این صورت که خانم های اهل محل که حدود 50 نفری هستند، همگی با هم در روضه ها شرکت می کنند و بعد از تمام شدن یک مجلس به صورت دسته جمعی به خانه یکی دیگر از اهالی محل می روند که در آنجا هم روضه امام حسین (ع) برپاست اما در شمال شهر قضیه تا حدودی متفاوت است. در محله قیطریه روضه ای مخصوص خانم ها از اول محرم برگزار می شود. هر روز یک میان وعده مانند آش، عدسی، حلیم و ... به مهمانان داده می شود.

اثری از حضور بچه ها نیست و در روز تاسوعا و عاشورا به عزاداران غذای نذری جوجه کباب یا چلوکباب می دهند. البته این تصور اشتباه است که در هیئت های بالای شهر افراد کمتری به هیئت ها می آیند. برعکس و با توجه به اینکه در کل تعداد هیئت های خیابان های بالای شهر تهران کم است، از معدود مجالس اینچنینی استقبال زیادی می شود. نکته اینجاست که بسیاری از آنها به هیئت های معروفی که در نواحی مرکزی و جنوب شهر هستند می روند.

عطر خوب نذری؛ توزیع کنندگان نذری بخوانند

در دهه اول ماه محرم بسیاری از تکایا، مساجد و حسینیه ها غذای نذری می دهند. هرچه هم که به تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک تر می شویم، هیات های بیشتری به خیل عزاداران و نذری دهندگان می پیوندند و از طرفی بر گیرندگان غذای نذری هم افزوده می شود. بطوریکه با بالارفتن شمار درخواست کنندگان تهیه و طبخ غذا در حجم زیاد ممکن است رعایت موازین بهداشتی از سوی تهیه و توزیع کنندگان غذا کمتر شود.

در شهرهای پرجمعیتی چون تهران که اطلاع رسانی در مورد رعایت بهداشت در تهیه و توزیع غذاهای نذری بیشتر است، کمتر شاهد نارسایی های بهداشتی هستیم، اما در مناطق دورافتاده یا برخی از مکان ها به دلیل نبود آگاهی، اصول بهداشتی کمتر رعایت می شود و این خود عاملی است که می تواند تهدیدکننده سلامت عزاداران باشد.

:: ظروف نذری را خوب بشویید

در برخی مجالس عزاداری بخصوص در روستاها و البته برخی مناطق شهری برای نذری چای، شربت، شیر و غذا به جای ظروف یک بار مصرف از ظروف دائم استفاده می شود که شست وشوی نامناسب آن می تواند موجب انتقال انواع آلودگی های انگلی، عفونی یا ویروسی به عزاداران حسینی شود.

متاسفانه در این مجالس بسیار دیده می شود که استکان های چای را داخل ظروفی بزرگ قرار داده و با ریختن مقداری آب روی آن به محض پاک شدن رنگ چای بدون آبکشی از آن استفاده می شود.

بر سطح بیشتر قاشق و چنگال ها نیز لکه هایی از چربی یا باقیمانده غذا وجود دارد و بشقاب ها اغلب ملامین های بی رنگ و لعاب و ترک خورده است. پارچ های آب نیز پلاستیکی بوده و اغلب آثاری از آلودگی بر سطح آنها دیده می شود. اما به توصیه کارشناسان بهداشت، ظروفی که به صورت عمومی استفاده می شود لزوما باید با آب، مواد شوینده و ضدعفونی کننده شسته و در نهایت خشک شود.

ظروف باید از جنس استیل باشد تا علاوه بر قابلیت پاک شوندگی در اثر قرارگیری روی هم یا در تماس با ضربه دچار ترک خوردگی نشود.

بهتر است عزاداران قاشق، چنگال و لیوان شخصی به همراه داشته باشند تا از خطرات احتمالی آلودگی ها در امان بمانند.

:: مخازنی با یخ های آلوده

در برخی تکایا که لوله کشی مستقیم آب آشامیدنی وجود ندارد، آب در ظروف بزرگی ریخته و برای برداشت آن از پارچ، ملاقه یا کاسه های فلزی مشترکی که به بدنه این مخزن ها متصل است و بهداشت چندانی ندارد، استفاده می شود.

برای خنک کردن آب این مخازن نیز از قالب های یخی که مدتی با زمین آلوده در تماس بوده است استفاده می شود که به گفته کارشناسان مصرف این آشامیدنی می تواند موجب ایجاد اختلالات گوارشی بخصوص اسهال های حاد خونی در مصرف کننده شود.

:: داخل سفره نشوید

در بیشتر مجالس برای پذیرایی از عزاداران از سفره های باریکی استفاده می شود تا راه برای عبور و مرور توزیع کنندگان غذا در هر دو طرف سفره باز باشد. یکی از اتفاق های غیربهداشتی در زمان پخش غذا، ورود افراد توزیع کننده با جوراب و حتی پای برهنه به داخل سفره است!

با چنین کاری تعداد زیادی میکروب و آلودگی وارد سفره غذا می شود و در تماس با نان یا سبزی خوردنی که مستقیم روی سفره گذاشته می شود به بدن انتقال یافته و موجب بیماری می شود.

نوشته فاخره بهبهانی در روزنامه جام جم